Een half jaar geleden leek een droom uit te komen. GroenLinks ging meebesturen in de coalitie: wij zouden mee op de brug staan van het gemeenteschip. Natuurlijk wisten we dat ons zwaar weer te wachten stond: een fikse financiële crisis… Maar daar hadden we zowel in ons verkiezingsprogramma als bij de coalitie onderhandelingen rekening mee gehouden. Vol goede moed stapten we aan boord.

 

Binnen een paar weken echter kwam de provincie al met de mededeling dat de kleine reserve van 2,5 miljoen niet goed was geboekhoud. En dit moest zeer snel veranderen, wilde de gemeente Lingewaard niet onder financieel toezicht komen. De boot waarop we waren gestapt begon water te maken en minderde vaart, we moesten gaan hozen. Het huidige college begon hiermee door middel van een boekhoudkundige opzet waarmee plannen die nog niet gestart waren op een aparte lijst kwamen. Het Programma Nieuwe Lasten.

Hoe meer zicht er op de financiële achtergronden kwam, hoe meer het schip water maakte. De plannen uit de verkiezingsprogramma’s die zijn vastgesteld in het collegeprogramma dreigden dus ook niet uitgevoerd te kunnen worden zoals de coalitie ze had bedacht. De voorraad extra hoosemmers bleek helaas ook lek: sommige projecten zoals de bouw van het gemeentehuis, waren te ver gevorderd om nog stop te kunnen zetten.

Net een dag voordat de begroting werd uitgereikt kwam er nog een veel groter lijk uit de kast: een orkaan voor ons schip. Er zijn veel te veel leningen afgesloten in de afgelopen jaren. Langlopende leningen, die alleen al aan rente 2 miljoen euro per jaar kosten. Met hozen alleen kunnen we het niet meer redden. Nu is vastgesteld dat het schip in de vorige bestuursperiode al zeer lek was en men het met materiaal vanuit de inventaris heeft proberen op te lappen: de banken zijn uit het schip gesloopt en verspijkerd om maar geen water binnen te krijgen.

Wat bleek: plannen die op de uitvoeringslijst stonden, waren helemaal niet gedekt. De beloofde sporthallen in Bemmel en Angeren-Huissen niet, sportpark Muijland niet, kulturhus Gendt niet, nieuwbouw Zilverzwaan niet, grootse plannen samen met wijkplatforms niet, zoals opknappen van de wijk Zilverkamp, of Kerkstraat Doornenburg… en nog veel meer andere zaken niet. Terwijl dat wel steeds weer werd beloofd! En nu het geld op is, wordt door de toenmalige coalitie vandaag doodleuk met moties gevraagd toch een paar projecten uit te voeren. Hebben zij de boodschap dan nog niet begrepen?

GroenLinks heeft vaak gevraagd de PM-posten uit de begroting te halen. Vaak gevraagd hoe het mogelijk was zoveel en zulke dure projecten allemaal te kunnen uitvoeren. Het college antwoordde daarop dat er een fasegewijze financiering was. Ja, een fasegewijze extra lening dus. Geen geld besteed aan onderhoud. Wel aan het oppoetsen van het dek van het schip. Terwijl het schip langzaam aan het zinken was.

En wij hebben het vorig college geloofd en vertrouwd. We konden niet verder achter de cijfers kijken. We hebben niet ver genoeg onder water kunnen inspecteren.

Inmiddels ligt de begroting 2011 voor ons.

De kwaliteit van de begroting is weliswaar aan het verbeteren, maar leverde tweehonderd vragen op. Details en grote lijnen door elkaar, de raad kan haar vinger er niet goed achter krijgen. Om te kunnen sturen ontbreken in deze begroting namelijk nog steeds wezenlijke onderdelen. Ook nu nog is het onmogelijk om ver genoeg achter de cijfers te kijken. Dit moet echt anders. De volgende cyclus moet de begroting inzichtelijk zijn.

GroenLinks wil in de volgende begroting dan ook op alle onderwerpen inzicht in de vijf W’s:

- Wat willen we met dit onderwerp gaan doen, wat willen we bereiken?

- Waarom willen we dat gaan doen?

- Welke activiteiten gaan we daarom ondernemen?

- Wat mag het kosten?

- Wanneer zijn we klaar of is het resultaat bereikt?

Intussen moeten we gaan onderzoeken hoe dit allemaal zover heeft kunnen komen. Was het voor de raad mogelijk geweest eerder dit debacle op te sporen met de begrotingen van afgelopen tijd? Heeft de rekenkamer haar werk goed gedaan? Wat deed de accountant? Wat was de rol van de provincie? Wat gebeurde er bij het college? Maar vooral: hoe gaan we dit in de toekomst voorkomen en ervoor zorgen dat het nooit meer gebeurt.

Het schip moet in het dok. Helemaal geïnspecteerd om de oorzaak te vinden. De raad gaat onderzoek doen. GroenLinks kan dat van harte ondersteunen.

Tegelijkertijd moeten we ons klaarmaken voor reparatie, voor de volgende reis. Het liefst zouden we alle groepen die nu terecht teleurgesteld en boos op de kade staan omdat ze niet in het véél te kleine reddingsbootje passen, onmiddellijk een comfortabele ligstoel in de 1e klas op ons eigen geheel vernieuwde schip aanbieden. Maar bij de schuld van 70 miljoen, meer dan het onderpand, aan leningen die Lingewaard in het verleden is aangegaan, moeten we eerst uitzoeken waar we de kostbare noodzakelijke reparaties van kunnen gaan betalen.

We geven het college dan ook opdracht te saneren: uitzoeken hoe de financiële positie precies is, en wat dit betekent als we opnieuw uit willen varen.

GroenLinks is mede-indiener van de motie voor een raadsonderzoek omdat we willen weten wat de financiële positie precies is, wat dit betekent. GroenLinks zal dus niet nu kiezen voor plannen met pm-kosten of ongedekte posten. GroenLinks wil daarna een integrale afweging voor bezuinigingen, zo spoedig mogelijk, maar weloverwogen.

Wij zijn ons er helaas terdege van bewust hoe onverteerbaar dit verhaal, net als voor ons, ook voor de meeste mensen op de tribune moet zijn. Maar helaas is dit de harde realiteit. Met elkaar en hulp van de bevolking moeten we naar wegen zoeken om geld te besparen, nieuwe financiële bronnen vinden en prioriteiten stellen om de broodnodige projecten mogelijk te maken. Alleen zo kunnen we onze boot weer duurzaam in de vaart krijgen.

 

11 november 2010

Frank Arbouw

Lianne Duiven