Wat is de opgave?
De gemeente Lingewaard heeft zich ten doel gesteld om in 2050 CO2-neutraal te zijn. Om dit doel te bereiken moeten we niet alleen maximaal inzetten op energiebesparing (65% minder verbruiken) en het planten van bomen (voor CO2-opname), maar ook alle ruimtelijke mogelijkheden tot opwekking van hernieuwbare energie binnen de gemeentegrenzen optimaal benutten. Voor de opwekking van groene stroom kunnen we gebruik maken van zon en wind. Met zonne-energie kunnen we een beperkt deel van onze toekomstige energiebehoefte voorzien. Maar dat is wel laaghangend fruit. Privaatrechtelijk kun je afdwingen dat er op bedrijfsgebouwen zonnepanelen komen, maar dat moet dan ook gebeuren. Het is ongehoord dat er nog steeds bedrijven en woningen gebouwd worden zónder zonnepanelen voor energieopwekking.
Windenergie zal een groter aandeel in de duurzaam opgewekte energie moeten en kunnen leveren. Aan het plaatsen van windturbines in onze gemeente valt dus niet te ontkomen, willen we de afgesproken doelstellingen gaan halen. Alternatieven voor opwekking van groene stroom zijn nog nauwelijks in beeld of onbetaalbaar en ongewenst (kernenergie).
Conflicterende belangen
Bij de bouw van windparken zien we altijd drie belangen met elkaar conflicteren: het zakelijk belang van de ontwikkelaar om een rendabel project te realiseren, het persoonlijke belang van de omwonenden om hun woon- en leefklimaat en gezondheid te beschermen, en het planologische belang van de gemeente om de impact op het landschap en het milieu te beperken.Het gaat erom dat er een goede belangenafweging gemaakt wordt.
De opbrengst van windturbines verbetert door een groter rotoroppervlak en een grotere hoogte (hogere windsnelheid). Hogere windturbines maken echter door hun schaal een landschappelijke inpassing nauwelijks mogelijk, en het aandeel laagfrequent geluid neemt ook toe met de hoogte. Met gevolgen voor het landschap en de gezondheid van omwonenden.
WindPark Caprice en Beleidskader windenergie
Bij het Windpark Caprice heeft de ontwikkelaar steeds drie scenario’s in beschouwing genomen: een windpark met een bandbreedte van 6 tot 10 MW, met turbines van 150 tot 240 meter tiphoogte. Ondertussen is door de raad het Beleidskader Windenergie vastgesteld voor de beoordeling van initiatieven voor windparken binnen Lingewaard. Zoals te verwachten was uit oogpunt van opbrengst-maximalisatie, heeft de ontwikkelaar nu gekozen voor windturbines met een tiphoogte van 240 meter. Op cruciale punten voldoet het nu voorgestelde Windpark Caprice niet aan het Beleidskader.
Inpassing in landschap
Windturbines met een tiphoogte van 240 meter (de hoogste op land in Nederland) in een landschap waarin andere hoge objecten 25 meter (bomen) tot 50 meter (hoogspanningsmasten) hoog zijn, zullen de landschapsbeleving sterk domineren. Ze voldoen niet aan het Beleidskader Windenergie dat stelt dat windturbines een rustig en ordelijk beeld moeten geven en onderdeel moeten uitmaken van de totale beleving van het landschap. De Commissie Omgevingskwaliteit onderschrijft met haar negatieve advies aan het college deze zienswijze. Aan de andere kant zal elk windpark op land een aantasting betekenen van het landschap, zoals ook wegen, spoorlijnen en elektriciteitsmasten dat zijn.
Lokaal eigenaarschap
Het Beleidskader Windenergie stelt dat de initiatiefnemer moet aantonen welke stappen hij heeft ondernomen om lokaal eigenaarschap te verwezenlijken in het project. Streven is minimaal 50% eigenaarschap. De initiatiefnemer van windpark Caprice (Renewable Energy Factory) sluit echter lokaal eigenaarschap uit. Als de gemeente dit accepteert, wordt een precedent geschapen voor toekomstige projecten. Bij lokaal eigenaarschap kan een coöperatie zelf bepalen welk deel van het bedrijfsresultaat jaarlijks als dividend beschikbaar wordt gesteld voor een Omgevingsfonds, een Gemeenschapsfonds en rente aan obligatiehouders. Deelnemers zijn hierdoor meer betrokken en kunnen problemen samen oplossen.
Communicatie met omwonenden
Het Beleidskader Windenergie hecht een groot belang aan communicatie met omwonenden. Deze communicatie moet gericht zijn op het helder overbrengen van nut en noodzaak van de windturbines, het vergroten van de acceptatie en zo tot een zo breed mogelijk gedragen project te komen. De communicatie over Windpark Caprice geeft hier niet het goede voorbeeld. Alleen voor direct omwonenden (binnen een straal van 1.000 meter van het windpark) zijn (deels digitale) informatieavonden georganiseerd. Dus niet met alle belanghebbenden binnen een straal van 10x de tiphoogte (= 2.400 meter) rondom het windpark.
We constateren dat er geen goed overleg is gevoerd. Het grote aantal ingediende zienswijzen onderschrijft deze constatering. Omwonenden klagen over een onzorgvuldig, gehaast proces met een slechte communicatie. Er wordt wel tégen hen maar niet mét hen gesproken. Ze hebben het gevoel dat ‘participatie’ uitsluitend voor de bühne is en dat zij geen werkelijke invloed hebben op de uiteindelijke plannen en besluiten. Dat moet echt anders, en is mogelijk nog te herstellen.
Wat nu?
De omwonenden zijn niet tegen een windpark bij de steenfabriek, maar willen niet de nu voorgestelde windturbines met een tiphoogte van 240 meter. Vanwege onder andere de laagfrequente trillingen, waarvan de gezondheidsrisico’s nog verder onderzocht moeten worden. Ze willen ook serieus genomen worden als belanghebbenden, en invloed hebben op de besluitvorming. De windturbines worden niet geplaatst om inwoners van Lingewaard van groene stroom te voorzien, maar voor de energiebehoefte van het bedrijf. Ook om die reden zou er meer rekening gehouden moeten worden met de belangen van omwonenden.
De gemeente in haar rol als beschermer van de belangen van haar inwoners, dient zich hierbij krachtig op te stellen. Een herbezinning op dit plan is onvermijdelijk. Evenals het goede voornemen om bij nieuwe plannen voor een windpark van meet af aan de inwoners te betrekken en alle (tegengestelde) belangen helder af te wegen. GroenLinks roept de wethouder op met deze bezwaren aan de slag te gaan en zo te voorkomen dat er een eindeloze weg van bezwaren volgt om de windenergie voor lange tijd op de lange baan te schuiven.