Al snel na het aantreden van dit college bleek dat de schatkist van de gemeente Lingewaard akelig leeg was. Voor velen, waaronder het nieuwe college, was dit een onaangename verrassing. De raad heeft een onderzoekscommissie ingesteld om te onderzoeken hoe dit zover heeft kunnen komen.
Wat zijn conclusies en adviezen van de commissie?

Op 19 april werd de eerste tussenrapportage in de raad besproken. Hieronder een aantal conclusies en adviezen van de commissie.

1.

Gemeentelijke financiën

De Gemeentelijke financiën zijn moeilijk te volgen voor de raad. Vaak wordt pas op het eind van het jaar duidelijk waar er geld tekort was en waar geld overbleef, te laat om nog in te grijpen . In het rapport staat: “De gemeente is in financieel opzicht onvoldoende in control geweest. De communicatie tussen college en raad over de gemeentelijke financiën is gebaat bij toegankelijke en transparante informatie.” Advies: de commissie gaat onderzoek doen naar de interne controle, zoals de budgetbewaking en risicobeheersing. Daarnaast adviseert de commissie om de financiële stukken zodanig te presenteren dat ze beter inzicht geven.

2.

Reserves

Hoewel het leek alsof de reserves van de gemeente door de jaren heen even groot bleven, werd er steeds meer geld geleend en gereserveerd voor lopende projecten. Op dit moment is dat 40 miljoen euro, waarvoor jaarlijks 2 miljoen aan rente wordt betaald. Hierdoor is er nauwelijks nog geld vrij besteedbaar . Als voor nieuwe projecten nog meer leningen worden afgesloten -zoals het lange tijd gegaan is- wordt de balans tussen gemeentelijke inkomsten en uitgaven nog slechter. Advies: de commissie vraagt het college aandacht hiervoor in het kader van de reguliere planning & control cyclus en ook om de verschillende soorten reserves voortaan inzichtelijker te presenteren.

3.

Investeringen

De commissie constateert dat met veel investeringen grote bedragen zijn gemoeid. Dit zijn niet alleen incidentele uitgaven uit bijvoorbeeld de reserves (die nu op zijn), maar ook aangegane verplichtingen die langdurig beslag leggen op de exploitatie van de gemeente. Advies: de commissie doet verdiepend onderzoek naar afspraken die over deze projecten zijn gemaakt en de uitvoering hiervan.

4.

Waarschuwing

Hoewel de externe accountant en eigen rekenkamercommissie van de gemeente regelmatig hebben gewaarschuwd over de financiële situatie van de gemeente, zij het soms in wat bedekte termen, werd in 2008 toch een stevig investeringsprogramma opgestart. Advies: de commissie gaat verder uitzoeken welke overwegingen werden gemaakt in het college om al die grootse plannen toch te willen uitwerken, ondanks de waarschuwingen.

5.

Personeelskosten

De personeelskosten zijn de afgelopen tien jaar fors gestegen. Vast staat dat de oorzaak niet alleen ligt in de herindeling en reorganisatie van het ambtelijk apparaat. Welke oorzaken kunnen dan nog meer worden aangegeven? Op dit moment is dat nog niet duidelijk. Advies: de commissie vraagt de rekenkamercommissie om hier aanvullend onderzoek naar te doen.

6.

Grondexploitatie Bergerden

De commissie wil meer inzicht in de grondexploitatie en de financiering van het project Bergerden. Advies: De commissie stelt voor om de rekenkamercommissie hiernaar verder onderzoek te laten doen.

7.

Auditcommissie

De onderzoekscommissie stelt een auditcommissie voor, dat is een adviescommissie van de raad die toezicht houdt op de kwaliteit van de interne- en externe financiële rapportages. Een auditcommissie formuleert een advies aan de raad over de wijze van behandeling van de (interim)rapportages van de accountant. Ze overlegt met het college over riskmanagement, weerstandsvermogen en andere actuele financiële thema's. Hierdoor wordt de raad nadrukkelijker betrokken bij de gehele procesgang op financieel gebied binnen de gemeente en bij de afstemming van verschillende onderzoeken door externe accountants die op het vlak van de financiën worden gedaan.

GroenLinks is blij met het raadsonderzoek en tevreden dat de eerste fase zo snel is afgerond. Acht raadsfracties (ook GroenLinks) hebben hierin samengewerkt en willen verdergaand onderzoek doen naar bovenstaande punten. Vooral om herhaling te voorkomen en te leren van het verleden. Zodat de raad meer controle kan uitoefenen op inkomsten en uitgaven en snel duidelijk wordt welk geld nog beschikbaar is voor (nieuwe) plannen.

Het rapport van het raadsonderzoek (eindnotitie fase 1) is op de website van de gemeente te vinden bij de stukken van raadsvergadering 19 april 2011: http://www.lingewaard.nl/websites/common/download.asp?PropID=10927